Պատերազմը և երեխաները

27.09.2020-ին մենք արթնացանք պատերազմում:

Դաժան, անողոք պատերազմ, որ հօդս ցնդեցրեց միլլիոնավոր մարդկանց երազանքներ և հույսեր:

Պատերազմն անկասկած տարբեր կերպ է ազդում մարդկանց հոգեբանության վրա: Ամենախոցելին թերևս կանայք և երեխաներն են:

Առերեսվելով պատերազմին` երեխաները խորը հուզական և հոգեբանական տրավմայի են ենթարկվում, և այս ամենն անկասկած ուղեկցելու է նրանց ամբողջ կյանքի ընթացքում:

Երեխաները, դեռ մանկուց հանդիպելով և տեսնելով նմանատիպ վայրագություններ, ուժեղ ռմբակոծություններ, քարուքանդ շենքեր, հարազատի կորուստ, ոչ մարդկային պայմաններ, սով, կորցնումեն իրենց վստահությունը մեծերի և աշխարհի հանդեպ և հաճախ համոզվում են, որ բռնությունը վեճերն ու խնդիրները լուծելու տարբերակ է` այդպես էլ չհասկանալով ինչ է իրենից ներկայացնում խաղաղությունը:

Թերևս ամենավատ հետքը, որ կարող է թողնել պատերազմը բռնության նոռմալացումն է:

Բռնություն տեսած երեխան ընդունում է բռնության գործողությունները որպես կյանքի նոռմալ, բնական մաս և շարունակում այն սեփական երեխաների, ամուսնու/կնոջ հետ վարվելիս:

Շրջակա միջավայրի սոցիալական գործոնները, ինչպիսիք են նորմալ բնակարանային պայմանները, հագուստը, ուտելիքը, կրթությունը, երեխաների առողջության և բարեկեցության համար անհրաժեշտ կարևոր բաղադրիչներ են, որոնց խաթարման դեպքում խաթարվում է նաև երեխայի հոգեկան և մտավոր առողջությունը:

Յուրաքանչյուր պատերազմում երեխաները հարկադրված մասնակիցներ են, որոնք ենթարկվում են բռնության բառի բուն և փոխաբերական իմաստով:

Պատերազմը ոչնչացնում է կյանքի բնական անհրաժեշտություններն ու կարիքները,  որի պատճառով երեխաները չեն ունենում այնպիսի միջավայր, որը խթանում է առողջ ճանաչողական և սոցիալական զարգացումը:

Շատ դեպքերում երեխաները կորցնում են իրենց հայրերին մարտի դաշտում, իսկ կանայք` ամուսիններին, այսպիսով երեխաները կրկնակի սթրես են տանում խախտված ընտանեկան հարաբերությունների ֆոնին:

Ամուսնուն կորցրած կինը ստիպված է  ստանձնել նոր դերեր և պարտականություններ և սեփական երեխայի բարեկեցությունն ապահովելով ու առողջության մասին հոգ տանելով,  բախվում է բազմաթիվ խնդիրների և առողջական ռիսկերի, որոնք բացասաբար են անդրադառնում վերջինիս հոգեկան և ֆիզիկական առողջության վրա:

Մեր խնդիրն է բարելավել երեխաների հոգեբանությունը պատերազմի  ընթացքում, ուստի, առանձնացրել ենք մի քանի կարևոր խորհուրդ`

1. Երեխաները կարիք ունեն խոսելու, ավելի քան երբևէ:

Խոսեք նրանց հետ անկեղծ և իրենց հասկանալի լեզվով:  Լսեք նրանց, նրանց կարծիքը կատարվածի վերաբերյալ: Անշուշտ փոքրիկները վախեցած և հուզված կլինեն: Նրբորեն բացատրեք, որ վախը նորմալ զգացողություն է, հաղթահարելի է, մշտական չէ, իսկ այ դուք մշտապես իրենց կողքին եք լինելու` պատրաստ հոգ տանելու և պաշտպանելու:

2. Նախապատրաստեք երեխաներին տագնապի ազդանշաններին

Խաղի տեսքով միասին սովորեք արտակարգ իրավիճակի կաննոնները և կիրառելիությունը:

3. Հնարավորինս զերծ պահեք ձեր երեխային պատերազմական լրահոսից (հեռախոս, ինտերնետ,հեռուստացույց, թերթեր):

4. Հոգ տարեք ինքներդ ձեր մասին:

Հիշե~ք, ձեր երեխային ուժեղ ծնող է հարկավոր, ում վրա նա կարող է հույս դնել: Եթե դուք չկարողանաք կառավարել ձեր հույզերն ու էմոցիաները, չեք կարողանա օգնել և պաշտպանել ձեր երեխային:

5. Եվ, ամենակարևորը`շատ ժամանակ անցկացրեք ձեր երեխայի հետ, շատ սիրեք, շատ գուրգուրեք և շատ խաղացեք:

Սակայն, մենք` ծնողներս, ևս մարդ ենք, և միգուցե ինքներս ունենանք օգնության կարիք: Այդժամ կարող ենք դիմել հատուկ մասնագետների, հոգեբանների:

Պատերազմից տուժած երեխաների  փշրված կյանքերի վերակառուցումը և հետագա կյանքում պայծառ ապագա կերտելու համար աջակցություն ցուցաբերելը  պետության, հասարակական կազմակերպությունների և ուղղակի բոլորիս ամենօրյա աշխատանքի մասը պետք է դառնա:

Հեղինակ՝ Դիանա Սամվելյան